Hoe PowerPoint de kritische geest doodt

Andrew Smith schreef in The Guardian een fantastische column over hoe PowerPoint ons dom en onverantwoordelijk maakt. Hij heeft het dan in de eerste plaats over lesgeven met PowerPoint. Maar hetzelfde kan je zeggen over presentaties op congressen en evenementen.

Toen Andrew Smith op de radio hoorde over de slechte kwaliteit van lesgeven in de scholen, kon hij dat alleen maar beamen. Zijn twee kinderen, beide studenten, hadden hem dat al regelmatig gezegd. Soms vertelden ze over een uitzonderlijk docent, die wel goed les gaf. De eerste vraag die Smith dan stelde was: gebruikt de docent PowerPoint? In de meeste gevallen was het antwoord neen.

PowerPoint is zo alomtegenwoordig dat het niet meer in vraag wordt gesteld. Onterecht, volgens Smith. Hij stelt dat het programma geen ruimte geeft om zelf na te denken. Daarom is doceren met PowerPoint niet alleen saai, maar wiegt het zelfs de meest scherpe geesten in slaap. En het houdt toehoorders dom en onverantwoordelijk.

Hoe komt dat?

Volgens Andrew Smith vindt de opsommingcultuur van de PowerPoint zijn origine in de late jaren ’50, toen ondernemingen marketing ontdekten. Marketeers creëerden noden en bedrijven ontwikkelden producten die inspeelden op die noden. Bedrijfsafdelingen moesten ideeën aan elkaar verkopen. De marketeers presenteerden verkoopverhalen, oorspronkelijk met de overheadprojector, de voorloper van PowerPoint.

De resolutie van de overheadprojector was zo laag dat de lettertypes groot moesten worden gezet. Er pasten maar een paar woorden op een slide en dus werden er vele slides gemaakt. Alles werd in 'bullet points' gezet en zo gepresenteerd. Tijdens zo'n presentatie werd niets van de toehoorders gevraagd, behalve luisteren. PowerPoint 'bullets' laten geen ruimte voor discussie. En dat maakt zo'n presentatie ronduit saai.

Illusie van controle

Maar wat nog veel erger is, vindt Smith, is dat PowerPoint ons de illusie geeft dat we probleemstellingen begrijpen en controleren. Op die manier schakelen we onze kritische geest uit. En dat terwijl sommige problemen echt niet in een opsomming te vatten zijn. Verder stelt PowerPoint enkel beweringen en vergelijkingen. Het lijkt wel alsof er niemand verantwoordelijk is voor de inhoud. En dat kan gevaarlijk zijn. Want wie zich niet verantwoordelijk voelt, neemt ook geen verantwoordelijkheid op.

Grootste bedreiging: gemakzucht

Tenslotte waarschuwt Smith nog voor een laatste bedreiging. Als een docent zijn PowerPoint  achterwege laat, vragen studenten er naar. Ze vinden het makkelijk, anders moeten ze zelf hun nota’s gaan ordenen. En dat vindt Smith de grootste vijand van deze eeuw: de gemakzucht. En volgens hem voedt PowerPoint die gemakzucht.  

Beelden

Gelukkig noemt hij een paar grote sprekers die de opsommingen in hun PowerPoint vervangen door beelden. Zoals Steve Jobs bijvoorbeeld. Die beelden spreken dan weer wel tot de verbeelding en zetten aan tot nadenken. Zou het dan toch niet de tool, maar wel de spreker zijn die de kritische geest doodt?